Tensometr najczęściej stanowi główne źródło sygnału w większości systemów pomiaru wielkości mechanicznych. Potocznie jednak, terminem tensometr bywa określany kompletny tensometryczny przetwornik wagi stanowiący od lat zasadniczą część wag elektronicznych. Z etymologicznego punktu widzenia polska nazwa „tensometr” jest zapożyczeniem z języka francuskiego, w którym używany jest termin „extensomètres à fils résistants” w języku angielskim powszechnie stosuje się określenie „strain gauge”, a w języku niemieckim skrót „DMS” który pozwala w słownictwie inżynierskim ominąć dość długą nazwę „Dehnungsmessstreifen”

Istotą znaczenia każdego z tych terminów jest zdolność reakcji na odkształcenie a tym samym możliwość pomiaru naprężenia występującego w materiale samego tensometru oraz, przede wszystkim, na powierzchni przedmiotu stanowiącego obiekt badań, na który nasz tensometr jest naklejony. W tym miejscu wypada zaznaczyć, że działanie tensometrów może bazować na wykorzystywaniu różnych zjawisk fizycznych. Z punktu widzenia tego kryterium można wyróżnić kilka grup tensometrów, jednak w naszej ocenie, dwie najistotniejsze to: tensometry elektrooporowe i tensometry optyczne.

W tym miejscu pragniemy się skoncentrować na tensometrach elektrooporowych. Zasada ich działania wynika z zależności obowiązującej wszystkie przewodniki prądu elektrycznego a głoszącej, że opór elektryczny jest wprost proporcjonalny do długości a odwrotnie proporcjonalny do przekroju poprzecznego danego przewodnika. Aby ułatwić dalsze rozważania warto oznaczyć najistotniejsze parametry występujące w procesie pomiaru w technologii tensometrii elektrooporowej. Proponujemy wprowadzić następujące określenia:

(pamiętajmy, że zmiana długości materiału skutkuje również zmianą powierzchni przekroju poprzecznego zgodnie z zasadą stałej objętości), którą określa współczynnik Poissona ν dla uproszczenia jednak proponujemy odnosić oczekiwane wyniki pomiarów tensometrycznych do wartości podstawowego parametru jakim jest wydłużenie względne)

Jak łatwo zauważyć względna zmiana rezystancji tensometru jest wprost proporcjonalna do wydłużenia względnego. Wartość współczynnika proporcjonalności „k” wynika z własności materiału, z którego zbudowany jest tensometr. W wyniku wielu prób przyjęto iż najkorzystniejszym materiałem do produkcji tensometrów jest konstantan czyli brąz niklowy (stop miedzi 60% i niklu 40%), dla którego współczynnik „k” osiąga stosunkowo wysoką wartość równą ~2 co pozwala uzyskać możliwie największy sygnał pomiarowy. Doskonaląc wyniki pierwszych prac związanych z opracowaniem konstrukcji i zastosowaniem tensometrów do pomiaru odkształceń (E.E.Simons i niezależnie A.C.Ruge rok 1937) uzyskano formę stosunkowo łatwych w aplikacji foliowych tensometrów oporowych. Ich konstrukcja polega na połączeniu warstwy konstantanu o kształcie naniesionym metodą fotograficzną na folie metalową i wytrawioną oraz materiału nośnika którym zazwyczaj jest warstwa żywicy zapewniającej możliwie dobre połączenie w procesie naklejania tensometru na powierzchnie materiału który jest obiektem pomiaru odkształceń.

Należy jednak pamiętać, że wartość zmiany oporności tensometru nawet przy znacznych odkształceniach jest bardzo mała. 

W praktyce pomiarów tensometrycznych wykorzystuje się wzmacniacze pomiarowe, które wykorzystują opracowany w roku 1843 obwód mostka Wheatston’a.

Gdzie:

UB - napięcie zasilania (zwykle 1 ÷ 8 V)

UA- sygnał pomiarowy (zwykle 0 ÷ 2 mV/V)

R1 - R4 - kolejne tensometry

W przypadku gdy wszystkie cztery tensometry posiadają identyczną rezystancję a żaden z tensometrów nie podlega odkształceniu mostek jest zrównoważony i sygnał wyjściowy wynosi 0 mV. Gdy jednak odkształcimy co najmniej jeden tensometr, równowaga napięć na mostku zostanie zakłócona i otrzymamy wyraźny sygnał wyjściowy o maksymalnej wartości (w typowych zastosowaniach) do 2 mV na każdy wolt zasilania.

Tensometry elektrooporowe znajdują zastosowanie między innymi przy pomiarze naprężeń występujących w materiałach różnych konstrukcji (na przykład mostów, torowisk). Wtedy są bezpośrednio naklejone na materiał danego obiektu, lub przy produkcji przetworników siły, przetworników wagi czy przetworników momentu obrotowego. W takim przypadku tensometry są naklejane na elementy korpusu danego przetwornika a kompletny przetwornik podlega kalibracji i zapewnia możliwość pomiaru odpowiedniej wielkości z bardzo dużą dokładnością. W obecnych warunkach możemy, przy zastosowaniu najlepszych przetworników wagi oraz najwyższej klasy wzmacniaczy pomiarowych osiągnąć dokładność do 0,000 5% .